در راستای مبارزات تاریخی ملت ایران علیه جریان‏های هویت‏شکن ضد دینی، استبداد داخلی و قدرت‏های مداخله‏گر خارجی، جنبش شیعی و ایدئولوژیک فداییان اسلام دارای جایگاه ویژه واهمیت فوق العاده‏ای است. جمعیت فداییان اسلام به رهبری نواب صفوی در طول بیش از 10 سال فعالیت سیاسی و انقلابی خود علیه رژیم شاه و دولت‏های وابسته به آن، حامل دستاوردهای برجسته‏ای از جمله، ملی شدن صنعت نفت در ایران شدند. هر گاه مبارزات نفت در فرایند خود دچار انسداد می‏شد، اقدامات به موقع فداییان معادلات را به هم می‏ریخت؛ چنان‏که سرانجام منجر به ملی شدن صنعت نفت در نهم اسفند ماه 1329 شد. فداییان اسلام با طرح اندیشه‏ی حکومت اسلامی بر دیگر رویکردهای فرهنگ سیاسی تشیع که به فراخور شرایط سیاسی - اجتماعی جامعه اتخاذ می‏شد، مرحله‏ی نوینی را گشودند. در میان چالشگران رژیم پهلوی، فداییان اسلام به لحاظ برخورداری از توانمندی، شجاعت، شهامت، بی‏اعتنایی به دنیا و مظاهر دنیوی و شیفتگی بسیار به عنصر آرمانی و ایده‏آل شهادت‏طلبی، موجب ماندگاری فرهنگ خاصی در میان جوانان مسلمان شدند و سال‏ها پس از خود الهام‏بخش اقدامات انقلابی شدند. جمعیت فداییان اسلام نه تنها کارآمدی، بلکه مشروعیت سیستم سیاسی عصر خود را به چالش طلبیدند و ضمن پرهیز از هرگونه رویه‏ی سازشکارانه و تقابل با هر رویکرد محافظه کارانه، تعامل را صرفاً در هماهنگی با روش رادیکال خویش جست‏وجو می‏کردند. با آغاز نهضت سرنوشت‏ساز امام‏خمینی در دهه‏ی 1340، بقایای فداییان اسلام که با شکل تکامل یافته و مترقیانه‏تری از مبارزه روبه‏رو شدند، مشتاقانه به نهضت امام خمینی پیوستند. نظریه‏ی ولایت فقیه که منبع قدرت خویش را از جایگاه رفیع مرجعیت کسب می‏کرد، در ساماندهی هیئت‏های مؤتلفه‏ی اسلامی و بازماندگان فداییان اسلام، نقش مهمی ایفا کرد. مرکز اسناد انقلاب اسلامی در راستای اهداف خویش، اقدام به چاپ مجموعه‏تصاویری از سیر مبارزاتی فداییان اسلام نموده است. تصاویر موجود با حفظ محوریت جمعیت فداییان اسلام مشتمل بر مراحل شکل‏گیری، مبارزات، محاکمات و شهادت اعضای برجسته‏ی آن جمعیت است که امیدواریم مورد استفاده‏ی جامعه‏ی علمی و دوستداران تاریخ معاصر ایران قرار گیرد.

شهيد سيدمجتبي نواب صفوي در سال 1303ش در خاني‏آباد تهران به دنيا آمد و پس از اتمام دروس ابتدايي، به آبادان سفر کرد. سيد مجتبي سپس براي ادامه تحصيل به نجف اشرف مهاجرت نمود و در آن‏جا از محضر مدرسين حوزه علميه نجف اشرف بهره‏مند گرديد. وي پس از چهار سال اقامت در نجف به دستور آيت‏اللَّه سيدابوالحسن اصفهاني جهت مبارزه با کجروي‏هاي کسروي به ايران آمد و با تشکيل "جمعيت فداييان اسلام" به مبارزه با بدخواهان و بدانديشان پرداخت. ترور وابستگان استعماري مانند احمد کسروي، عبدالحسين هژير، علي رزم‏آرا و حسين علاء از جمله فعاليت‏هاي سياسي اين جمعيت مي‏باشد. شهيد نواب صفوي همچنين با حکومت دکتر مصدق به خاطر عدم عمل به احکام اسلامي به مخالفت برخاست و به همين جهت در ايام نخست وزيري مصدّق، دستگير و به زندان افتاد و تا سقوط حکومت مصدق در زندان بود. سرانجام اين مجاهد خستگي‏ناپذير به همراه سه تن از همرزمانش به نام‏هاي خليل طهماسبي، مظفر علي ذوالقدر و سيدمحمد واحدي در بيدادگاه رژيم پهلوي محکوم و در صبحگاه 27 دي 1334 شمسي تيرباران شده و به خيل شهدا پيوستند. بدين ترتيب پرونده ده سال فعاليت سياسي و اجتماعي جمعيت فداييان اسلام بسته شد و جنايت ديگري در پرونده سياه خاندان پهلوي ثبت گرديد.